تبیین جامعه شناختی ردپای بوم شناختی و عوامل موثر بر آن (مورد مطالعه شهر تبریز)

از زمانی که شهرنشینی به رایج ترین سبک زندگی و تجلی فرایند اجتماعی شدن انسان در جهان معاصر تبدیل شده، شهر به یکی از مهمترین عرصه های مطالعه و پژوهش در تعامل متقابل انسان و محیط طبیعی بدل گشته است. رهیافت شهرنشینی پایدار، رویکردی است که به دنبال یافتن شیوه های مناسب برای کنش انسانی به شکلی است که آثار ناشی از فعالیت های انسانی یا به عبارت دیگر "ردپای انسان" بر محیط زیست را کاهش دهد تا بتواند منابع محدود طبیعی را برای نسل های آینده حفظ نماید. منشا این اندیشه آن است که علاوه بر تراکم جمعیت و بهره گیری از منابع، سبک زندگی معاصر، عادات مصرف و فناوری های به کار گرفته شده نیز بر محیط زیست تاثیر می گذارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین عوامل اجتماعی موثر بر شاخص "ردپای بوم شناختی" انجام شده است. این شاخص یکی از معیارهای سنجش پایداری است که آن را بر مبنای الگوی مصرف در جوامع مختلف ارزیابی می کند. شیوه پژوهش پیمایش، قلمرو جغرافیایی آن شهر تبریز و جامعه آماری آن شهروندان بالاتر از 15 سال شهر تبریز است. نمونه گیری به روش خوشه ای چند مرحله ای انجام شده و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که به وسیله آن اطلاعات مورد نیاز به صورت مستقیم جمع آوری شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss صورت گرفته و مدل نظری پژوهش با استفاده از نرم افزار amos graphic 18 آزمون شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد میزان ردپای بوم شناختی فردی با متغیرهای سبک زندگی مصرفی و سرمایه اقتصادی به طور مستقیم و با سرمایه فرهنگی بوم شناختی به صورت معکوس رابطه دارند. از میان این متغیرها، سبک زندگی مصرفی بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته پژوهش دارد. بیشترین میزان رپای بوم شناختی شهروندان تبریز ناشی از عدم توجه به استفاده از کالاهای قابل استفاده مجدد، استفاده از وسایل نقلیه شخصی و بالا بودن مصرف آب است. همچنین نتایج حاصل حاکی از آن است، متغیرهای سن، تحصیلات، شغل، طبقه اقتصادی و اجتماعی بر میانگین ردپای بوم شناختی افراد تاثیر می گذارد.